Bài trí mâm ngũ quả dâng lên ông bà, tổ tiên mỗi dịp lễ tết hoặc các ngày đặc biệt là nét văn hoá tốt đẹp, lâu đời của người Việt. Vậy nó có ý nghĩa gì và cách trang trí như nào thì chuẩn, hãy cùng xem giải đáp trong bài viết dưới đây của chúng tôi nhé.
Theo phong thuỷ, Kim – Mộc – Thuỷ – Hoả – Thổ là 5 nguyên tố hình thành nên vạn vật. Mâm ngũ quả có nguồn gốc từ chính ngũ hành. Bao gồm 5 loại quả tượng trưng cho 5 hành. Được bày trên bàn thờ tổ tiên vào dịp lễ tết, trung thu, cúng khai trương, … Có nhiều loại quả được lựa chọn để bày lên mâm, tuỳ thuộc vào vùng miền, mùa và nguyện ước của gia chủ.
Đầy đủ 5 loại quả bày trên mâm sẽ mang ý nghĩa đầy đủ, trọn vẹn, sinh sôi và trường tồn với thời gian. “Quả” cũng mang ý nghĩa thành quả, trái ngọt sau quá trình chăm chỉ lao động, học tập. Từ xưa, cha ông ta đã chọn ra 5 loại quả tượng trưng cho 5 hành trong ngũ hành. Cụ thể quả màu trắng đại diện cho hành kim. Hành Mộc có các loại quả xanh. Hành Thuỷ quả đen. Quả đỏ cho hành Hoả. Cuối cùng, hành Thổ là quả vàng.
Bên cạnh đó, theo nhân sinh quan và thế giới quan của nhiều thế hệ người Việt đúc kết lại thì 5 loại quả tượng trưng cho 5 giá trị: Phúc – Quý – Thọ – Khang Ninh. Tức gia chủ cầu may mắn, giàu sang, sống thọ, khoẻ mạnh và bình an)
5 loại quả bày trên mâm của người miền Bắc thường là chuối, quýt, bưởi, đào, hồng. Hoặc hay chuối, ớt, bưởi, quất, lê. Những loại quả này cũng có thể thay thế tuỳ theo loại quả từng mùa. Miễn sao đảm bảo có đủ màu hoa quả tượng trưng cho 5 hành. Người miền Bắc cũng không quá khắt khe trong việc lựa chọn và bài trí các loại quả.
Người miền Nam thường sử dụng những loại quả như: mãng cầu Xiêm, dừa, đu đủ, xoài, sung mang ý nghĩa “cầu sung túc vừa đủ xài”. Một số loại quả có thể thay thế là dưa hấu và dứa (trái thơm). So với người miền Bắc thì người miền Nam chọn lựa loại quả kỹ hơn. Họ cũng tránh sử dụng những loại quả có tên gọi liên tưởng đến vận xui, kém may mắn. Ví dụ như quả chuối mang ý nghĩa thất bại, quả lê mang ý nghĩa lê lết, quả táo – bom, quả lựu – lựu đàn,… Một số loại quả có vị đắng, chát cũng không bao giờ xuất hiện trên mâm ngũ quả của người miền Nam.
Mỗi loại quả lại có một ý nghĩa khác nhau. Bạn có thể căn cứ vào ý nghĩa của từng loại quả và màu sắc theo ngũ hành để chọn ra 5 loại quả phù hợp. Các màu sắc trên mâm ngũ quả thường gồm: Trắng, xanh, đen, đỏ, vàng.
Dưới đây là gợi ý và ý nghĩa từng loại quả để bàn bày cúng trong dịp khai trương:
Trong phong thuỷ nhà ở, khi sửa nhà phải có mâm cỗ cúng. Mâm cỗ cúng sẽ đặc biệt hơn một chút, ngoài 5 loại quả tượng trưng cho 5 hành, còn cần có lễ mặn, tiền vàng và nước.
5 loại quả bạn chọn như mâm cúng ngày khai trương. Còn đối với lễ mặn cần chuẩn bị bộ tam sinh (trứng luộc, gà luộc, thịt lợn luộc) và đồ nếp (các loại xôi hoặc bánh chưng). Một số đồ cúng khác cần chuẩn bị là 1 chai rượu, 1 đĩa muối, 1 bát gạo, 1 bao thuốc, 1 bát nước, 1 hộp hoặc túi chè vàng đinh, 5 oản đỏ, 5 lễ vàng tiền, 1 đĩa 5 lá trầu và 5 quả cau. Trên mâm cúng sửa nhà cũng không thể thiếu một bình hoa (ưu tiên hoa hồng, cắm số lẻ) và một bát muối.
Các tráp lễ nhà trai mang tới nhà gái ở cả ba miền nhìn chung không có quá nhiều sự khác biệt. Thông thường người miền Bắc sẽ có 5,7,9,… mâm ngũ quả thì người miền Trung, Nam lại chọn số mâm là số chẵn. Số mâm chẵn lẽ khác nhau tuỳ phong tục từng vùng như số lễ vật thì luôn luôn là số chẵn để tượng trưng cho đôi lứa hoà thuận, đồng lòng.
Một số loại mâm mà bạn có thể tham khảo lựa chọn như sau:
Ngoài ra, lựa chọn mâm ngũ quả cho ngày Tết hay trung thu cũng tương tự như mâm ngũ quả cúng khai trương. Bên cạnh việc chọn đúng loại quả, bạn cũng cần quan tâm đến nguồn gốc, độ tươi của hoa quả để thể hiện tấm lòng, thành ý của gia chủ.
Quý khách cần tư vấn nhiều hơn, hãy để lại thông tin ngay bên dưới: